سایه شوم آسیب های نو پدید بر سر سبک زندگی

دانش پور - به دنبال روبه رو شدن جوامع با پیشرفت روز افزون علم و فناوری و گذر از جامعه سنتی به جامعه پیشرفته علاوه بر بسیاری از آسیب های اجتماعی که از قبل وجود داشته  است ، آسیب های جدیدی جوامع را درگیر کرده که از آن جا که هیچ گونه صبغه و پیشینه ای در جوامع انسانی نداشتند با عنوان آسیب های اجتماعی نوپدید مطرح شدند. آسیب هایی که همراه با مدرن شدن جوامع و پا به پای فناوری های  جدید ارتباطی؛ فضای مجازی ، اینترنت و ماهواره رشد کرد و هر روز بیشتر از قبل افراد و به خصوص جوانان را مورد هجمه قرار می دهد وبه صورت آرام و خزنده  جامعه و به ویژه خانواده ها را تهدید می کند وسبک زندگی اسلامی -ایرانی را به چالش می کشد.

آسیب‌های اجتماعی ماهیتی نوین یافته‌اند

اواخر هفته گذشته بود که وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در شورای اورژانس اجتماعی از تغییر ماهیت آسیب‌های اجتماعی سخن گفت و این که نیاز است با تغییر ماهیت آسیب‌ها، ماهیت مداخلات نیز به منظور کاهش و رفع آسیب‌های اجتماعی تغییر کنند، زیرا مداخلات سنتی نمی‌توانند پاسخگوی ماهیت نوین آسیب‌های اجتماعی باشند.

علی ربیعی اظهار کرد: شکل آسیب‌های اجتماعی ثابت مانده اما ماهیت آن ها تغییر جدی پیدا کرده است، برای مثال دیگر نمی‌توان علت طلاق را فقط به فقر تقلیل داد و باید توجه داشت تغییرات نگرشی و مسائل مرتبط با سبک زندگی نیز بر این موضوع تاثیر گذاشته‌اند.

وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در ادامه تاکید کرد: در بحث مداخلات اجتماعی باید دقت شود که مداخلات حتما پیش از آسیب، حین آسیب و پس از آن نیز به اجرا در آیند. همچنین باید دقت کرد که درخصوص هر مسئله و هر آسیب اجتماعی باید حتما با توجه به ماهیت و نوع آن مداخله کرد و هیچ‌گاه نمی‌توان مداخلات یکسان را برای تمامی آسیب‌ها به اجرا در آورد بلکه برای هر آسیب نیازمند مداخلات متفاوت و مشخصی هستیم.

به گفته رئیس هیئت مدیره بنیاد صیانت از نهاد خانواده قوه قضاییه هم آسیب های نو پدید منجربه تغییر الگوی سبک زندگی روش اسلامی - ایرانی می شود. ابهری افزود: با ورود و گسترش فناوری های نوین و به موازات جنگ نرم علیه نظام مقدس ما آسیب ها و ناهنجاری های نوینی همراه با فناوری ها از سوی اتاق فکر جنگ نرم به کشور وارد شده است و گسترش می یابد .

تاثیر فناوری بر افزایش آسیب های اجتماعی

مدیرکل دفتر امور آسیب دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور نیز با بیان این که ماهواره، اینترنت، شبکه های اجتماعی، تلفن همراه و آسیب هایی که این ابزارها می تواند به دنبال داشته باشد در زمره آسیب های اجتماعی نوپدید جای می گیرد گفت: همسریابی های اینترنتی که با حضور پررنگ شبکه های اجتماعی پررنگ تر شده است و افزایش آمار طلاق به خصوص در ازدواج هایی که کمتر از یک سال از آن نگذشته است نقش و تاثیر فناوری در بروز و افزایش آسیب های اجتماعی را گوشزد می کند. ضمن آن که مباحثی چون حاشیه نشینی در کلان شهرها و شکاف بین نسلی نیز از مظاهر جدید آسیب های اجتماعی نوپدید هستند.

ولی ا... نصر ادامه داد: درباره این موضوع سازمان بهزیستی به خصوص در مباحثی که مربوط به زنان و کودکان است ورود پیدا کرده است. از جمله در مبحث طلاق که از دو سال قبل بسته ویژه پیشگیری ازطلاق را برای  قبل ازدواج، حین ازدواج، قبل از طلاق، حین طلاق و حتی پس از طلاق طراحی و به استان ها اعلام کردیم . در مورد حاشیه نشینی نیز پایگاه های اجتماعی را در بحث اورژانس اجتماعی ایجاد کردیم. این پایگاه ها کلیه فعالیت های اورژانس اجتماعی بهزیستی در مورد رصد آسیب ها، اقدامات به موقع  مشاوره ای و حضوری در پایگاه های اجتماعی را انجام می دهند. وی افزود: در حال حاضر برای پیگیری و برخورد با جرایم این حوزه پلیس فتا و پلیس سایبر تشکیل شده است که جرایم اینترنتی و سایبری را کنترل می کنند و دادگاه های ویژه ای نیز برای رسیدگی به این گونه جرایم ایجاد شده است.

آسیب های اجتماعی نیازمند مدیریتی واحد!

وی با بیان این که کنترل و پیشگیری از  آسیب های اجتماعی به خصوص آسیب های نوپدید نیازمند عزمی ملی است اظهار داشت: برای مدیریت آسیب های اجتماعی در کشور لازم است تا مدیریتی واحد شکل بگیرد، اتفاقی که تا کنون نیفتاده است. در حال حاضر هر دستگاهی به زعم خود و با اعتباری که در اختیار دارد در این زمینه فعالیت می کند. مطالعه ای که وزارت رفاه انجام داد نیز نشان می دهد هزینه هایی که دستگاه ها در این زمینه به صورت خرد و جزیی و به صورت جداگانه صرف می کنند بسیار زیاد است در حالی که اگر بتوان تمام این اقدامات را تحت مدیریتی واحد که می تواند شورای اجتماعی وزارت کشور باشد انجام داد قطعا به نتایج بهتری دست پیدا خواهیم کرد. به عبارتی تعدد دستگاه ها و تعدد سرفصل هزینه ها در این بخش، که با عنوان سرفصل فرهنگی مطرح می شود اما در بحث آسیب های اجتماعی مصرف نمی شود باعث شده تا وضعیت آسیب   های اجتماعی به این شکل در بیاید . 

وی اضافه کرد: یکی از دغدغه های مقام معظم رهبری نیز مبحث آسیب های اجتماعی است. ایشان در خواست کرده اند دستگاه های متولی آسیب های اجتماعی در این خصوص گزارشی تهیه و به ایشان ارائه دهند. نصر افزود: این گزارش توسط وزارت رفاه و دستگاه های زیرمجموعه آن و همچنین دستگاه های متولی دیگر از جمله وزارت بهداشت و وزارت کشور در حال تهیه است و احتمالا در اواسط اردیبهشت به رهبری ارائه می شود.

مدیرکل دفتر امور آسیب دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور خاطرنشان کرد: افزایش آمار طلاق و کاهش ازدواج و فاصله بین جوانان و والدین این نکته را به ما گوشزد می کند که باید بودجه های فرهنگی و اطلاع رسانی و دیگر مواردی که در حوزه آسیب های نوپدید کار می کنند را سامان بدهیم. امروزه حدود 90 ماهواره در جهان فعالیت دارند که 7 هزار شبکه تلویزیونی را پوشش می دهند و از این تعداد 35 ماهواره ؛ ایران را تحت پوشش خود قرار داده است و 3 هزار شبکه در ایران از طریق امواج ماهواره ای قابل رصد است.

 هدف بسیاری از این شبکه ها نیز تهاجم و شبیخون فرهنگی به کشور ما می باشد، موضوعی که کانون خانواده را مورد هدف قرار داده و به همین دلیل است که ما باید برای مبارزه با این شبیخون و تهاجم فرهنگی از رسانه ها  استفاده بهتری کنیم .

آسیب های نوپدید حد و مرز ندارد

به گفته یک پژوهشگر و جامعه شناس نیز اصطلاح آسیب های اجتماعی نوپدید به دنبال توسعه و گسترش فضای مجازی، اینترنت، ماهواره و در مجموع فناوری جدید ارتباطی افزایش پیدا کرده است. افسانه کرمی اظهار داشت: از آن جا که پیشرفت  فناوری حد و مرزی ندارد بدون تردید نمی توان برای آسیب هایی که از این ناحیه جامعه را تهدید می کند نیز حد و مرزی قائل شد به خصوص اگر برای رویارویی با گسترش این ابزار جدید هیچ برنامه و فرهنگ سازی صورت نگیرد که در آن صورت باید منتظر آسیب ها  و معضلات اجتماعی بیشتری هم باشیم. افسانه کرمی ادامه داد:   روابط بین جنسیتی در فضای مجازی، اعتیاد به اینترنت، آسیب های فضای مجازی و اینترنت برای کودکان،دزدی هویت در فضای مجازی ، تجاوز به حریم خصوصی از طریق فضای مجازی و فناوری های ارتباطی، دوستی ها و ازدواج های اینترنتی و به دنبال آن افزایش آمار طلاق ، آسیب های مرتبط با بهره گیری از تلفن همراه و شبکه های تلویزیونی ماهواره ای از جمله آسیب هایی است که از طریق آن، افراد و جامعه در معرض خطر قرار می گیرند.وی ادامه داد: برای پیشگیری ، کنترل و مقابله با آسیب های اجتماعی نوپدید نیازمند طبقه بندی و شناسایی آسیب هایی هستیم که از این طریق ایجاد می شود به عبارتی می توان با انجام پژوهشی گسترده تمام زوایای این موضوع و دامنه آن در مناطق مختلف کشور را بررسی کرد و با توجه به شیوع آن و بر حسب شناخت و آگاهی از آسیب ها  برنامه ریزی کرد. این پژوهشگر اجتماعی خاطرنشان کرد: از آن جا که این ابزارهای جدید عوارض روانی، پیامدهای خانوادگی و اجتماعی و پیامدهای حقوقی و جرم شناسی را به دنبال دارد به هماهنگی و همکاری همه جانبه همه دستگاه های متولی آسیب های اجتماعی نیاز دارد به نحوی که بتوان تهدیدات و نارسایی های عصر دیجیتال را به مزایا و فرصت های آن تبدیل کرد. اگرچه نباید از مباحث آگاه سازی  و آموزش از طریق خانواده و مدرسه و مراحل آموزشی بعدی نیز غفلت کرد.