انزوا و گوشه گیری یکی از مهم ترین مشکلات بچه ها و حتی بسیاری از بزرگسالان در جوامع کنونی است. از نظر روانشناسی به حالتی که کودک دائما ترجیح می دهد فعالیت های خود را به تنهایی و بدون حضور دیگران انجام دهد گوشه گیری گفته می شود. کودک منزوی ترجیح می دهد که به تنهایی بازی کند، کمتر در جمع حضور پیدا می کند و میتوان علایمی از اختلالات خجالت و کم رویی بودن را در آنان مشاهده کرد به دلیل آن که این موارد کاملاً با یکدیگر در رابطه هستند.
خجالتی بودن در فرزندان اول و تک فرزندان شایع تر است
صفت خجالتی و کم رویی بودن معمولاً در فرزندان اول، تک فرزندان و تک والدی بیش از سایر کودکان مشاهده می شود، دلیل این امر این است که پدرها و مادرها بیش از دیگر فرزندان بر فرزند اول سرمایه گذاری می کنند و حمایت و توجه بیشتر و گاهی توجه افراطی نسبت به این فرزندان ابراز می کنند. ولی در وضعیت کلی حتی در همین موارد هم تحصیلات والدین و نوع رفتارهای آن ها میتواند بسیار مؤثر باشد و منجر به جلوگیری از شکل گیری این صفت در چنین کودکانی شود.
تبعات گوشه گیر و خجالتی بودن
کم رویی و خجالتی بودن در اشخاص و به تبع آن در بچه ها منشاء بعضی از بیماری های روانی و جسمی است، خجالتی و کم رو بودن میتواند منجر به تشدید ضربان قلب، اختلال های تنفسی، لرزش دست، تغییر صدا، لکنت زبان، خشکی دهان، عدم دفاع از خویش، افت شخصیت و حتی رکود علمی شود. از منظر بعضی روانشناسان این صفت اختلال نیست بلکه یک بیماری است و اگر شدید شود به یک اختلال تبدیل میشود.
معمولاً کودکانی که از کم رویی و خجالت رنج می برند در دوست یابی هم با مشکل روبرو هستند و حتی این صفت آن ها میتواند منجر به نادانی و جهالت شود و از بعد روانشناسی اشخاص خجالتی حس ناتوانی و عجز می کنند در حالیکه امکان دارد این افراد واقعا توانا و باهوش باشند. یکی از موضوعاتی که این اشخاص را مورد آزردگی قرار می دهد این است که اشخاص خجول و کم رو همیشه احساس می کنند علاوه بر این که توانایی انجام کاری را ندارند بلکه کاملاً مورد توجه اطرافیان هستند و تمام حرکات آنان زیر ذره بین است که این صفت زندگی این اشخاص را فلج می کند.
نکاتی برای رفتار با کودک گوشه گیر و خجالتی
√ از کلمه های تمسخرآمیز مثل ترسو، خجالتی، دست و پا چلفتی و بی عرضه و نادان استفاده نکنید.
√ از سرزنش بچه به علت بازی نکردن با همسالان بپرهیزید.
√ کودک خجالتی را با دیگران قیاس نکنید و اجتماعی بودن اطرافیانش را به رخ وی نکشید.
√ در کودک حس امنیت ایجاد کنید و از سایرین او را نترسانید.
√ بازیهای گروهی که در آن ها بزرگسالان با بچه ها مشارکت می کنند انجام دهید.
√ به کودک برچسب خجالتی بودن و گوشه گیر بودن نزنید و درصورتی که سوم شخصی در یک جمع از شما پرسید، آیا کودکتان خجالتی است، فورا پاسخ دهید: خیر، کمی زمان احتیاج دارد تا به موقعیت تازه عادت کند.
√ کودک را از قبل برای موقعیت جدید آماده سازید. به عنوان مثال اگر قرار است کودک به تولد دوستش برود، با او در این مورد صحبت کنید. برای او شرح دهید که بچه ها به طور معمول در مهمانی های تولد چه کار می کنند.
√ الگوهای خوبی باشید، کودکان از والدین خود الگو میگیرند، پس لازم است طوری رفتار کنید که موجب تقویت کم رویی در کودک نشوید.
√ تا میتوانید اعتماد به نفس کودک را از راههای مختلف تقویت کنید. آموزش مهارت های متناسب با سن کودک، در تقویت روحیه و اعتماد به نفس و انگیزه او بسیار اهمیت دارد.
√ دستورالعمل های اجتماعی را آموزش دهید و تمرین کنید
اغلب تعامل اجتماعی مستلزم بذله گویی هوشمندانه نیست بسیاری از چیزهایی که ما به افراد دیگر می گوییم روتین است به کودک کمک کنید تا ارتباط های اجتماعی ساده را از طریق بازی یاد بگیرد. برای مثال ، خوش آمدگویی به افراد با ارتباط چشمی، صدای واضح و لبخند دوستانه دوست به خود جلب می کند.
√ تلاش کنید بچه را در معرض کودکان و تنظیمات جدید بگذارید ولی این کار را کم کم انجام دهید. مثلا ، امکان دارد از یک پارک بازدید کنید که در آن بچه ها به صورت منظم بازی می کنند مجبورش نکنید که با کودکان غریبه ارتباط برقرار کند حتماً برای آماده کردن او وقت زیادی بگذارید.
گردآوری: افسانه کرمی
دید کلیبیشفعالی به حالتی دلالت میکند که در آن کودک به نحوی مفرط و بیش از اندازه فعال و پرجنب و جوش است. تحرک زیاد این کودکان نه تنها خود آنها را بلکه اطرافیان ، همکلاسها ، اولیای مدرسه را دچار مشکل میکند. از آن جایی که در میان درصد بالایی از معتادین و افرادی که ترک تحصیل کردهاند علایم بیش فعالی در کودکی قابل مشاهده است.از طرفی کودکان بیش فعال در معرض خطر بالایی از اختلال سلوک ، شخصیت ضد اجتماعی و سوء مصرف مواد مخدر قرار دارند لذا آگاهی همگان بویژه والدین و معلمان در این حالات از اهمیت بسزایی برخوردار است. نقص در تمرکز یا اختلال بیشفعالی (ADHD) شرایطی را برای کودک ایجاد میکند که نتواند آرام و بدون حرکت بنشیند، رفتارش را کنترل کرده و توجه خود را به یک موضوع خاص معطوف کند. شیوع بیش فعالیاز هر 100 کودک 5 کودک میتوانند مبتلا به ADHA باشند. پسران 3 برابر بیش از دختران در معرض ابتلا قرار دارند. اغلب این مشکلات قبل از 7 سالگی آغاز میشوند و ممکن است والدین تا وقتی که فرزندشان بزرگتر نشده متوجه مشکل او نگردند. پزشکان نمیدانند که چه چیزی باعث بروز ADHD میگردد ولی مطالعات بر روی مغز انسانها را به فهم علل اجتماعی ADHD نزدیکتر کرده است.پزشکان معتقدند افراد مبتلا به ADHD فاقد میزان کافی از مواد شیمیایی خاص به نام میانجیهای عصبی در مغز هستند. این مواد شیمیایی به مغز در کنترل کردن رفتار کمک میکند. والدین و آموزگاران باعث ایجاد ADHD در کودک نمیشوند ، بلکه آنها میتوانند در فعالیتهای کودک به وی کمک کنند. علایم ADHD
انواع بیشفعالینوع بیدقت و بدون توجهدر این نوع در فرد نمی تواند روی تکلیفی که به او میدهند و یا یک فعالیت خاص تمرکز داشته باشد. اکثر کودکان دچار ADHD در دقت و توجه کردن دچار مشکل هستند. این دسته از افراد غالبا:
نوع تکانشی - بیشفعالیدر این نوع از اختلال فرد بسیار فعال است. و بدون فکر اقدام به فعالیت و انجام کار میکند. فعالیت بیش از حد معمول ، قابل مشاهدهترین مشخصه اختلال ADHD است. کودک بیشفعال همیشه در حال انجام کاری میباشد. ممکن است سطح بیشفعالی با افزایش سن کاهش یابد. این کودکان قبلا از این که راجع به عملی فکر کنند آن را انجام میدهند.برای مثال این کودکان ممکن است بطور ناگهانی وسط خیابان شروع به دویدن کنند و از یک سمت به سمت دیگر خیابان بدون نگاه کردن حرکت کنند و یا این که از درخت بلندی شروع به بالا رفتن کنند. ممکن است آن ها موقعیتهای خطرناک شگفت زده شوند. گاهی هم هیچ ایده و فکری برای خارج شدن از این وضعیت ندارند. غالبا ، فعالیتهای تکانشی و بیشفعالی با هم همواره هستند. مشخصه کودکانی که این اختلال را با هم دارند بدین گونه است:
نوع ترکیبیدر این نوع اختلال فرد بسیار فعال است و بدون فکر اقدام به فعالیت و انجام کار مینماید. کودکان با این نوع اختلال نشانههایی از هر دو نوع قبل را که متذکر شویم دارا هستند. آنها در توجهکردن، بیشفعال بودن و کنترل تکانشهای خود دچار مشکل هستند. البته گاهی تمام کودکان بیتوجه هستند و یا اینکه بیش از حد فعالیت میکنند و حرکات تکانشی دارند.اما در کودکان دچار ADHD این حرکات همیشگی هستند نه استثنایی این رفتارها برای کودک در خانه ، مدرسه و با دوستان مشکلات حقیقی ایجاد میکنند در نتیجه اکثر کودکان دچار این اختلال ، احساس افسردگی ، اضطراب و عدم اطمینان به خود را دارند. این احساسات جزء نشانههای ADHD محسوب نمیشوند و در اثر مشکلات مکرر در خانه و مدرسه در کودک ایجاد میشوند. چطور میتوان فهمید کودکی مبتلا به ADHD است؟وقتی علایم ADHD در کودکی مشاهده شود باید توسط یک متخصص ماهر مورد ارزیابی قرار گیرد. این فرد میتواند از کارکنان مدرسه باشد و یا این که در مطب خصوصی مشغول بکار باشد. تنها راه حصول اطمینان ، ارزیابی کامل توسط متخصص میباشد. باید در اینجا به دو نکته توجه داشت:
درماندرمان سریع برای ADHD وجود ندارد اما علایم آن قابل کنترل هستند. والدین و آموزگاران باید به نکات زیر توجه داشته باشند.
راهنماییهایی برای والدین
راهنماییهایی برای آموزگارانباید بدانید که چه موارد خاصی برای دانش آموزان دشوار هستند. برای مثال ممکن است که دانش آموز ADHD در شروع یک کار دچار مشکل باشد در حالی که دانش آموزان دیگر در پایاندادن به یک عمل و شروع عمل بعدی شکل داشته باشند. بنابراین هر یک از این دانش آموزان نیاز به کمکهای متفاوتی دارند.
|